Ολλανδία: Πιλοτικό πρόγραμμα διαγραφής χρεών στους δημότες μιας ολόκληρης πόλης

Ενα ριζοσπαστικό πιλοτικό διετές πρόγραμμα εφαρμόζουν οι αρχές της ολλανδικής πόλης Άρνεμ, το οποίο αφορά 40 έως 60 οικογένειες πνιγμένες στα χρέη με τη διαγραφή χρεών να γίνεται χωρίς όρους και προϋποθέσεις.

Αν και η Ολλανδία θεωρείται αναμφισβήτητα μία από τις πλουσιότερες χώρες της Ευρώπης, η φτώχεια και τα προβλήματα δεν λείπουν. Και όσο κι αν ακούγεται περίεργο, υπάρχουν Ολλανδοί πολίτες που δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να αγοράσουν καλό φαγητό, να πληρώσουν το ενοίκιο και την ασφάλισή τους ή να μορφωθούν.

Αποτέλεσμα, πολλοί να καταφύγουν σε δανεισμό και ακόμη πιο πολλοί να μην μπορούν να εξυπηρετήσουν τα δάνεια και να βουλιάζουν στα χρέη.

Σύμφωνα με τη στατιστική υπηρεσία CBS, 726.000 νοικοκυριά αντιμετώπισαν το 2023 «προβληματικά χρέη», σε σύγκριση με 600.000 δύο χρόνια νωρίτερα.

Σύμφωνα με την Eurostat το 16,5% του πληθυσμού βρίσκεται στο όριο της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού.

Όπως μεταδίδει η Deutsce Welle, το 2020 το Άμστερνταμ ανέλαβε τα χρέη νέων ανθρώπων και τους επέτρεψε να τα αποπληρώσουν στην πόλη και όχι στον αρχικό δανειστή. Οι νέοι μπορούσαν επίσης να διαγράψουν ένα μέρος των χρεών τους, αν έπαιρναν μέρος σε εκπαίδευση ή κατάρτιση.

Μετά το παράδειγμα του Αστερνταμ, ήρθε η Αρνεμ

Οι δημοτικές αρχές της Ολλανδίας βρίσκουν νέους τρόπους για να βγάλουν τους ανθρώπους από την απόγνωση.

Στην πόλη Αρνεμ, μια πόλη με 170.000 κατοίκους, που βρίσκεται 20 χιλιόμετρα από τα γερμανικά σύνορα, ανακοίνωσε στα τέλη Απριλίου ότι προτίθεται να απαλλάξει «40 έως 60» νοικοκυριά από τα χρέη. Χωρίς κανένα απολύτως αντάλλαγμα. Χωρίς καμιά απολύτως προϋπόθεση. Κι αυτό κάνει τη μεγάλη διαφορά σε σχέση με άλλες αντίστοιχες κινήσεις. Προτεραιότητα έχουν οι οικογένειες με παιδιά.

Ριζοσπαστικό σχέδιο εξόδου από τα χρέη

Κατόπιν αιτήματος οι δικαιούχοι θα μπορούν να παίρνουν συμβουλές για να τους βοηθήσουν να καταρτίσουν ένα σχέδιο φερ’ ειπείν «εξόδου» από τα χρέη.

Η ιδέα πίσω από αυτήν την πρωτόγνωρη απόφαση είναι ότι κοινωνικά προβλήματα μπορούν να αντιμετωπιστούν καλύτερα χωρίς τη θηλιά των χρεών, όπως η ανεργία, η ενδοοικογενειακή βία, η παραμέληση παιδιών, κίνδυνοι εθισμού ή η εγκληματικότητα. Πρόκειται λοιπόν για ένα πείραμα που θα διαρκέσει δύο χρόνια και στη συνέχεια θα γίνουν αναλύσεις και θα βγουν συμπεράσματα.

Σύμφωνα με τη δημοτική αρχή της πόλης τα χρέη έχουν καταστροφική επίδραση στους ανθρώπους και το άγχος για την αποπληρωμή τους συχνά επιδεινώνει τα προβλήματα.

«Τα χρέη οδηγούν σε ακόμη περισσότερα χρέη» εξήγησε ο Μαρκ Λάουρικς, Σοσιαλδημοκράτης δημοτικός σύμβουλος του Άρνεμ, υπεύθυνος για την εξασφάλιση των μέσων διαβίωσης.

«Δημιουργούν μια τρύπα στο πορτοφόλι και στο μέλλον των ανθρώπων. Και πιάνουν τόσο πολύ χώρο στη σκέψη, που δεν υπάρχει καθαρό μυαλό για σωστές αποφάσεις. Μια κατάσταση την οποία εκμεταλλεύεται η βιομηχανία είσπραξης χρεών για να αποκομίσει κέρδη».

Το συμπέρασμα; «Είναι καιρός για μια ριζοσπαστική προσέγγιση, η οποία θα ήταν παράλληλα πολύ πιο ευνοϊκή και οικονομικά πιο χαμηλή. Τα χρέη συνολικού ύψους 3,5 δισ. ευρώ σε όλη τη χώρα αντιμετωπίζονται με 17 δισ. ευρώ, κοστίζουν δηλαδή δυσανάλογα πολύ».

Η προσέγγιση για την αντιμετώπιση αυτού του κοινωνικού προβλήματος με άνευ όρων διαγραφή χρεών δίνει την ευκαιρία στα προβληματικά νοικοκυριά να «συμμαζέψουν άμεσα τη ζωή τους», επισημαίνει ο Λάουρικς.

Φτωχή συνοικία, πολλοί μεταμνάστες

Έτσι αρμόδιοι υπάλληλοι του δήμου επέλεξαν μια από τις ανατολικές συνοικίες του Άρνεμ, το Ίμερλο, τη φτωχότερη περιοχή της Ολλανδίας από άποψη εισοδήματος των νοικοκυριών, με το 40% κάτω από το όριο της φτώχειας και πήγαν προσωπικά να τους συναντήσουν χτυπώντας την πόρτα τους. Μόνο και μόνο η εικόνα των πολυκατοικιών, αντί των τυπικών ολλανδικών μονοκατοικιών από τούβλα, μαρτυρά το εύρος της φτώχειας.

Όπως λέει ο Λάουρικς, οι άνθρωποι που προσεγγίστηκαν ήταν αρχικά διστακτικοί, γιατί είχαν συνηθίσει να χτυπούν την πόρτα τους μόνο εισπράκτορες, δικαστικοί κλητήρες. Αιφνιδιάστηκαν λοιπόν αλλά γρήγορα αντιλήφθηκαν τη σημασία της πρωτοβουλίας για τη ζωή τους.

Θα πρέπει να επισημανθεί ότι σχεδόν το 60% των κατοίκων στο Άρνεμ είναι μεταναστευτικής καταγωγής, πολλοί δεν είναι καν προσεγγίσιμοι για βοήθεια σχετικά με τα χρέη τους ή άλλες υπηρεσίες.

Το συνολικό ποσό των 700.000 ευρώ που διατίθεται από την πόλη για να καλυφθούν τα χρέη συνολικά 70 οικογενειών δεν προέρχεται από Ολλανδούς φορολογούμενους αλλά από φιλανθρωπικά ιδρύματα και είναι χορηγίες.

Ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια είναι επίσης ότι ο δήμαρχος του Άρνεμ είναι ο Αχμέτ Μαρκούς, μαροκινής καταγωγής. Το 1979 ο 10χρονος τότε Αχμέτ και η υπόλοιπη οικογένειά του επανενώθηκαν με τον πατέρα τους, που είχε φύγει για να εργαστεί στην Ολλανδία. Η οικογένεια ζούσε σε γειτονιά του Άμστερνταμ, ο Αχμέτ δεν είχε πάει σχολείο στο Μαρόκο.

Μέσα σε δύο χρόνια έμαθε να διαβάζει και να γράφει στα ολλανδικά στο τέταρτο σχολείο Μοντεσσόρι του Άμστερνταμ. Παρακολούθησε την λεγόμενη Ατομική Τεχνική Εκπαίδευση και ξεκίνησε να δουλεύει σε οίκο ευγηρίας, στη συνέχεια στην αστυνομία, αργότερα στην τοπική αυτοδιοίκηση και σήμερα είναι δήμαρχος του Άρνεμ. Είναι ο πρώτος μαροκινής καταγωγής περιφερειάρχης της Ολλανδίας. Η πρωτοφανής ενέργεια του δήμου του πήρε μεγάλη δημοσιότητα, αλλά δεν έμεινε ασχολίαστη, επικρίθηκε μάλιστα για διάφορους λόγους.

Ο αντίλογος

Τα στοιχεία που ανέφερε η πόλη σχετικά με το κόστος του «προβληματικού χρέους» είναι «πλασματικά», ισχυρίστηκαν ορισμένοι. Μια πανεπιστημιακός προειδοποίησε για «ηθικό κίνδυνο», τον κίνδυνο δηλαδή να ωθήσει κι άλλα νοικοκυριά να κάνουν χρέη. Άλλοι υποστήριξαν ότι πιο ενδεδειγμένη είναι η ενίσχυση της κοινωνικής πρόνοιας ή αύξηση του κατώτατου μισθού.