Tο πνευμονογαστρικό μας νεύρο είναι το κλειδί όταν νιώθουμε την ανάγκη να απενεργοποιηθούμε

Σύνταξη – επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης

Μια γρήγορη περιήγηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δείχνει ότι υπάρχει μια ολόκληρη σειρά από συμβουλές για το πνευμονογαστρικό νεύρο – πώς να το εκπαιδεύσω, να το διεγείρω, ακόμη και να το επαναφέρω – όλα αυτά προφανώς για να μειώσουν τα επίπεδα στρες και άγχους.

Το να τρίβουμε το αυτί μας με κάτι που μοιάζει με λαστιχένια οδοντόβουρτσα, να στρέφουμε  το βλέμμα μας από τη μία πλευρά στην άλλη, να χτυπάμε ελαφρά το σώμα μας ή να κάνουμε γαργάρες ενώ φοράμε γιλέκο με βαρίδια – αυτές είναι μόνο μερικές από τις τεχνικές που συνιστώνται για να εκπαιδεύσουμε αυτό το νεύρο και να βελτιώσουμε την ευεξία μας.

Με τα επίπεδα άγχους μας να είναι στα ύψη και την επαγγελματική εξουθένωση να αυξάνεται μεταξύ των ατόμων κάτω των 35 ετών, δεν είναι περίεργο που πολλές από τις αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν γίνει viral με εκατομμύρια προβολές. Μερικές από αυτές τις μεθόδους μπορεί να φαίνονται λίγο παράλογες. Όμως είναι πραγματικά δυνατό να εκπαιδεύσουμε τον ισχυρό εσωτερικό μας αγγελιοφόρο, και θα μπορούσε αυτό να φέρει γρήγορη ανακούφιση από το άγχος της ζωής;

Σε ένα μικρό στούντιο υπό το φως των κεριών στο κέντρο της πόλης του Στόκπορτ στην Αγγλία, μια μικρή παρέα δοκιμάζει την τεχνική βόμβου χαμηλών τόνων. Λέγεται ότι αυτός ο βόμβος –  παρόμοιος με αυτόν των μελισσών – που μπορούμε να παράγουμε εκούσια στο λαρυγγα μας, μπορεί να βοηθήσει στην τόνωση του πνευμονογαστρικού νεύρου και στην επιβράδυνση του καρδιακού μας ρυθμού.

Σε αυτό το μάθημα, η θεραπεύτρια γιόγκα Eirian Collinge καθοδηγεί την ομάδα σε μια συνεδρία απαλών κινήσεων που συνδυάζουν βαθιά αναπνοή, λίκνισμα και ταλάντευση. Ενώ δεν πιστεύει σε όλες τις τεχνικές πού συνιστώνται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, η Eirian λέει ότι υπάρχουν μέρη της πρακτικής της που συνδυάζουν αναπνοές, κινήσεις των ματιών και αγγίγματα. Αλλά, «είναι μια διαδικασία και δεν υπάρχει γρήγορη λύση», προσθέτει. Βασίζεται σε μια θεωρία που υποδηλώνει ότι μπορούμε να ηρεμήσουμε το νευρικό μας σύστημα συνδεόμενοι με το σώμα μας.

Μερικοί επιστήμονες ισχυρίζονται ότι πρόκειται για μια υπερβολική απλοποίηση των πολύπλοκων εσωτερικών μας συστημάτων. Άλλοι όμως λένε ότι μπορεί να είναι αποτελεσματικό στο να μας βοηθήσει να βρούμε μια στιγμή ηρεμίας σε έναν πολυάσχολο και απαιτητικό κόσμο.

Η Sarah, άρχισε να έρχεται σε αυτό το μάθημα πριν από περίπου ένα χρόνο. Λέει ότι η εξάσκηση αυτή της έχει αλλάξει τη ζωή. «Έκλαψα πραγματικά μετά την πρώτη συνεδρία», λέει. «Ένιωσα σαν την πρώτη φορά που ο εγκέφαλός μου απενεργοποιήθηκε». Η 35χρονη, η οποία παλεύει με προβλήματα ψυχικής υγείας, λέει ότι νιώθει σαν να «καθαρίζει τον εγκέφαλό της με οδοντικό νήμα».

Ο σύντροφος της Sarah, Xander συμφωνεί. Αυτό τον έχει κάνει να συνειδητοποιεί περισσότερο τα συναισθήματά του. «Ως άντρες», εξηγεί, «δεν είμαστε πραγματικά προγραμματισμένοι να το κάνουμε αυτό. Πάλευα με την κατάθλιψη στο μεγαλύτερο μέρος της ενήλικης ζωής μου, αλλά τώρα αντί να προσπαθώ να διορθώσω τις σκέψεις μου, μπορώ να μείνω με τα συναισθήματά μου και να τα αποδεχτώ. Αν τα πράγματα γίνουν κάπως δύσκολα για μένα, μπορώ να χαλαρώσω λίγο από τη δουλειά. Να πάω για τρέξιμο, να βγω στους λόφους, για παράδειγμα.

Η κατανόηση του νευρικού μου συστήματος είναι ένα τεράστιο μέρος αυτής της διαδικασίας», συμπληρώνει.

Το πνευμονογαστρικό νεύρο – Vagus στα λατινικά που παραπέμπει στην  «περιπλάνηση» – ξεκινά από εγκέφαλο ως δύο κύριοι κλάδοι αριστερός και δεξιός που συνδέονται με κάθε σημαντικό όργανο, μεταδίδοντας συνεχώς ζωτικές πληροφορίες από και προς τον εγκέφαλο. Είναι μέρος του αυτόνομου νευρικού συστήματος, το οποίο ελέγχει πράγματα που δεν συνδεονται με την σκέψη, όπως η αναπνοή, ο καρδιακός ρυθμός και η πέψη.

Το περιφερικό νευρικό σύστημα, αποτελείται από:

• το συμπαθητικό νευρικό σύστημα – το οποίο πυροδοτεί την ετοιμότητα για «μάχη ή  φυγή», προετοιμάζοντας μας για οτιδήποτε, από το να μας κυνηγήσει ένα άγριο ζώο μέχρι μια πολύ σημαντική συνέντευξη για δουλειά
• το παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα – το οποίο βασίζεται στο πνευμονογαστρικό νεύρο του οποίου η ενεργοποίηση επαναφέρει το σώμα σε κατάσταση ηρεμίας.

Αν κάποιο από αυτά δεν είναι συγχρονισμένο, αρχίζουν να υπάρχουν προβλήματα. Μπορούμε όμως πραγματικά να επαναφέρουμε την ισορροπία μόνοι μας, ενεργοποιωντας το πνευμονογαστρικό νεύρο;

Ο σύμβουλος ψυχίατρος, καθηγητής Hamish McAllister-Williams, είναι επιφυλακτικός.

«Έχουμε ισχυρές ενδείξεις ότι η διέγερση του πνευμονογαστρικού νεύρου μπορεί να βοηθήσει σε νευρολογικές διαταραχές όπως η επιληψία και σε ψυχικές ασθένειες όπως η ανθεκτική στη θεραπεία κατάθλιψη», λέει, «αλλά αυτό επιτυγχάνεται με μια συσκευή που είναι τοποθετημένη στον λαιμό – κάπως σαν βηματοδότης που στέλνει παλμούς ηλεκτρικής ενέργειας στο πνευμονογαστρικό νεύρο».

Αυτή η συσκευή στέλνει ήπιες ηλεκτρικές διεγέρσεις μέσω του πνευμονογαστρικού νεύρου στον εγκέφαλο, πυροδοτώντας την απελευθέρωση χημικών ουσιών όπως η σεροτονίνη και η ντοπαμίνη, οι οποίες μας βοηθούν να ρυθμίζουμε τη διάθεσή μας. Ενώ η διέγερση του πνευμονογαστρικού νεύρου στο εσωτερικό του σώματος απαιτεί επεμβατική χειρουργική επέμβαση και είναι διαθέσιμη για μια μικρή ομάδα ασθενών στο Εθνικό Σύστημα Υγείας (NHS), υπάρχει πλέον μια αυξανόμενη αγορά για φορετή – μη επεμβατική – τεχνολογία. Αυτές οι συσκευές, οι οποίες κοστίζουν από 200 έως 1.000 λίρες, συνηθως κουμπώνουν στο αυτί,  φοριούνται γύρω από τον λαιμό ή να τοποθετούνται στο στήθος.

«Υπάρχουν ορισμένες αξιόπιστες μελέτες που υποδηλώνουν ότι αυτοί οι εξωτερικοί διεγέρτες μπορει ενδεχομένως να επηρεάσουν την εγκεφαλική δραστηριότητα», εξηγεί ο καθηγητης McAllister-Williams. «Ωστόσο, διαθετουμε πολύ λιγότερα στοιχεία από ό,τι για τις εσωτερικές συσκευές». Με τις εξωτερικές συσκευές, οι ηλεκτρικοί παλμοί πρέπει να ταξιδεύσουν μέσω του δέρματος, των ιστών, των μυών και του λίπους, επομένως δεν είναι τόσο απλό και άμεσο όσο ένας διεγέρτης μεσα στο σώμα.

Αφού βίωσε επαγγελματική εξουθένωση, η Lucy Lambert λέει ότι τέτοιοι μη επεμβατικοί διεγέρτες πνευμονογαστρικού νεύρου τη βοήθησαν. Η μητέρα τριών παιδιών άφησε τη δουλειά της ως δασκάλα δημοτικού επειδή ήταν πολύ «αγχωμένη και εξουθενωμένη».

«Έτρεχα με άδειο ρεζερβουάρ για τόσο καιρό – δεν το είχα συνειδητοποιήσει», λέει η ίδια. «Και τότε ήρθε η ώρα. Η λίστα με τις υποχρεώσεις της ζωής έγινε αφόρητη. Το ψυχικό φορτίο ήταν τόσο μεγάλο που δεν μπορούσα να σηκωθώ από το κρεβάτι». Αφού εξάντλησε διάφορες ιατρικές οδούς και ένιωσε ότι δεν κατέληγε πουθενά, ο αδερφός της της συνέστησε μία από αυτές τις συσκευές που παράγει δονήσεις, ισχυριζόμενος ότι στέλνει χαμηλού επιπέδου ηλεκτρικούς παλμούς στο πνευμονογαστρικό νεύρο, συχνά μέσω του δέρματος στην περιοχή του λαιμού ή του αυτιού.

«Παρατήρησα ότι όταν άρχιζα να νιώθω καταβεβλημένη, με έπιανε πρώτα πονοκέφαλος», λέει.

«Στη συνέχεια άρχισα να χρησιμοποιώ τη συσκευή για 10 λεπτά δύο φορές την ημέρα. Ο  πονοκέφαλος υποχωρούσε σταδιακά και όλο μου το σώμα ηρεμούσε. Οι δονήσεις της συσκευής πραγματικά κάνουν κάτι», προσθετει η Lucy. Καταλήγει ότι οι συσκευές δεν θεράπευσαν την επαγγελματική εξουθένωση, αλλά τη βοήθησαν να δημιουργήσει «συνθήκες όπου μπορεί να συμβεί πραγματική θεραπεία».

Ο Δρ Chris Barker, ο οποίος εργάζεται στη αντιμετώπιση του πόνου, λέει ότι αυτός ο τομέας της ιατρικής βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη. Λέει ότι υπάρχει μια αυξανόμενη κατανόηση της σημασίας του πνευμονογαστρικού νεύρου, αλλά ενώ υπάρχουν «σαφή στοιχεία» σχετικά με τον αντίκτυπο που μπορεί να έχει ένα μη ισορροπημένο νευρικό σύστημα σε όλα, από την ψυχική υγεία μέχρι τον καρδιακό μας ρυθμό και την ικανότητά μας να χωνεύουμε την τροφή, αυτό δεν σημαίνει ότι έχουμε όλες τις απαντήσεις – ακόμα – για το πώς να διορθώσουμε τα προβλήματα. «Είναι πραγματικά λογικό να επικεντρωθούμε σε κάτι που είναι προβληματικό – και να προσπαθήσουμε να το διορθώσουμε. Τα σώματά μας είναι πραγματικά πολύπλοκα και μερικές φορές το πρόβλημα που βλέπουμε μπορεί να είναι μέρος μιας ανισορροπίας σε ένα ευρύτερο σύστημα», τονίζει. «Δεν πρόκειται για προσπάθεια να φτάσεις στα άκρα», συνεχίζει. Αλλά «για να καταλάβεις τι λειτουργεί για εσένα» – και αυτό συχνά μπορεί να πάρει χρόνο. «Αξίζει να σημειωθεί ότι εάν κάποιος έχει υποκείμενα καρδιακά ή αναπνευστικά προβλήματα, θα πρέπει πρώτα να ζητήσει ιατρική συμβουλή πριν προσπαθήσει να αποκαταστήσει την ισορροπία ή να διεγείρει το νευρικό του  σύστημα», καταλήγει .

Αρκετά χρόνια αφότου βίωσε την επαγγελματική εξουθένωση, η 47χρονη Lucy ξεκινά τη δική της επιχείρηση βοηθώντας άλλους να χτίσουν συναισθηματική ανθεκτικότητα και αυτοπεποίθηση. Εξακολουθεί να χρησιμοποιεί τις συσκευές της καθημερινά, να διαλογίζεται και να ελέγχει τακτικά πώς αισθάνεται. «Οι συσκευές με κάνουν να ξεκουράζομαι και να ηρεμώ»

Όμως συμφωνεί ότι είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς αν οι συσκευές κάνουν τη διαφορά ή αν είναι η ολιγόλεπτη ξεκούραση που βοηθά.

Δεν υπάρχουν ισχυρά επιστημονικά στοιχεία για την αξιολόγηση αυτών των συσκευών, αλλά για τη Lucy έχουν διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην ανάρρωσή της. Η κατανόηση του νευρικού της συστήματος και της σημασίας του πνευμονογαστρικού νεύρου την έχει ενδυναμώσει, λέει.

«Με βοήθησε να αναλάβω την ευθύνη της ψυχικής μου υγείας και ευεξίας, και αυτό είναι τεράστιο επίτευγμα για μένα».

Πηγή: BBC News