«Η τέχνη δεν συνδυάζεται απαραίτητα με την ηθική – Τρομάζω με όσα γίνονται σήμερα στην κοινωνία. Ανατριχιάζω, φοβάμαι»
Στο Maestro του Χριστόφορου Παπακαλιάτη συναντάμε τις περισσότερες από τις παθογένειες της ελληνικής κοινωνίας. Οι Παξοί παίζουν τον ρόλο μιας μικρογραφίας της χώρας και οι ιστορίες που εξελίσσονται εκεί, όλο και κάτι έχουν να μας θυμίσουν. Από το πιο απλό, το χάσμα γενεών, μέχρι τον ρατσισμό, τη διαφθορά, την ενδοοικογενειακή βία και τη σεξουαλική κακοποίηση.
Λίγο πριν από τη μεγάλη πρεμιέρα του δεύτερου κύκλου στο Mega, την Πέμπτη 16 Μαΐου, στις 22:40, συνάντησα την Τόνια Μαράκη, που υποδύεται την τηλεοπτική Γιάννα. Βρεθήκαμε στο Hill Athens, στην Αποστόλου Παύλου, στο Θησείο, ένα ηλιόλουστο πρωινό. Αντίστοιχο με τις ηλιόλουστες μέρες των σκοτεινών Παξών του Maestro. Με αφορμή όσα διαδραματίζονται στη σειρά στο νησί του Ιονίου, απλώσαμε την κουβέντα. Η ταλαντούχα ηθοποιός τρομάζει με όσα γίνονται σήμερα. Καταστάσεις που συνέβαιναν πριν από χρόνια και θεωρητικά έπρεπε να έχουμε αφήσει πίσω μας. «Με ανατριχιάζει. Φοβάμαι», λέει στο Newsbeast.
Στην Τόνια δεν αρέσει η ένταση με την οποία επιβάλλεται η πολιτική ορθότητα στον δημόσιο διάλογο. «Έχουμε αρχίσει και γινόμαστε κάπως σαν μαριονέτες που πρέπει να τα λέμε σωστά», μου είπε. Η ίδια δεν είχε πρόβλημα να «τσαλακωθεί» όσο μιλούσαμε. Χρησιμοποίησε εκφράσεις όπως «καθοίκι», για να χαρακτηρίσει έναν άνθρωπο που οι πράξεις του δείχνουν πως είναι… καθοίκι. Η, δε, περιγραφή «να σου τρίψει στη μούρη» δεν ήταν μια τσιτάτη στημένη ατάκα. Ήταν όπως της έβγαινε η απάντηση σε μια ερώτηση για την κοινωνία των Παξών στο σύμπαν που έχει φτιάξει ο Παπακαλιάτης.
Και κάπως έτσι, καταλήξαμε να πούμε όλα τα παρακάτω. Ακολουθεί η συνέντευξη με την Τόνια Μαράκη.
– Πώς νιώθεις που είσαι μέρος της ομάδας μιας σειράς που προβάλλεται στο Netflix;
Δεν νομίζω πως το συνειδητοποιήσαμε και ποτέ στ’ αλήθεια. Την πρώτη φορά λες «ουάου», αλλά είναι πολύ ισχυρό αυτό που συμβαίνει – σε εμάς και μεταξύ μας. Μας χαροποιεί πάρα πολύ η επιτυχία και η ανταπόκριση, αλλά δεν άλλαξε κάτι στην καθημερινότητά μας. Πάνω απ’ όλα, χαίρεσαι με την επιτυχία που κάνει η δουλειά της οποίας είσαι μέρος.
– Τι να περιμένει το κοινό από τον δεύτερο κύκλο του Maestro και ποιος ο δικός σου ρόλος στην πλοκή;
Να περιμένετε πολλά, γιατί ο Χριστόφορος δεν σταματά να είναι ανατρεπτικός και να μας εκπλήσσει. Επομένως, ό,τι και να πω είναι λίγο μπροστά σε αυτό που κάνει. Το άλλο καταπληκτικό που συμβαίνει, όταν δουλεύεις μαζί του, είναι πως όποιος και να είναι ο ρόλος, έχεις έναν ολοκληρωμένο χαρακτήρα. Δεν τους αφήνει ποτέ έτσι. Πλην της εξέλιξης, των ανατροπών και της ιστορίας που είναι η ίδια πάρα πολύ δυνατή, θα εμβαθύνουμε περισσότερο στους χαρακτήρες που μας σύστησε στον πρώτο κύκλο και είδαμε πώς λειτουργούν μέσα στη ζωή και μέσα στην κοινωνία.
– Το Maestro πραγματεύεται κοινωνικά θέματα και παθογένειες της ελληνικής κοινωνίας: ενδοοικογενειακή βία, χάσμα γενεών, ρατσισμός, διαφθορά. Τα βλέπουμε χωρίς πραγματική έκπληξη, γιατί νιώθουμε πως είναι μέρος και της δικής μας καθημερινότητας. Τι έχει γίνει τόσο λάθος και συμβαίνουν όλα αυτά γύρω μας σε τέτοια ένταση και συχνότητα;
Όταν σήμερα, το 2024, υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι αμφισβητούν το δικαίωμα ενός άντρα να ερωτευτεί έναν άλλον άντρα, μιας γυναίκας να ερωτευτεί μια άλλη γυναίκα, δεν είναι πολύ μακριά τα λάθη που έχουμε κάνει. Μέχρι και οι άνθρωποι που προσπαθούν να δείξουν πολύ εντάξει με τα πράγματα και την κοινωνία λένε κάτι ατάκες του τύπου «εγώ δεν έχω θέμα, πρόβλημα με τους ομοφυλόφιλους, αρκεί να μην με προκαλούν». Αυτό το σιχαίνομαι. Κι εσύ αναρωτιέσαι μέσα σου «πώς τον προκάλεσαν;». Το ίδιο συμβαίνει και με την ενδοοικογενειακή βία. Και σήμερα κατηγορείται η γυναίκα. Τι έγινε με την κοπέλα στο αστυνομικό τμήμα; Συμβαίνουν δίπλα μας, αλλά τα αγνοούμε. Γιατί; Γιατί φοβόμαστε μην εμπλακούμε.
– Γιατί υπερτερεί ο φόβος;
Για διάφορους λόγους. Γιατί μπορεί να μας φάει τον χρόνο. Γιατί μπορεί να βρούμε τον μπελά μας. Δεν θέλουμε να εκτεθούμε, δεν θέλουμε να φανούν τα ονόματά μας. Ακούς φωνές στο διπλανό διαμέρισμα και υποψιάζεσαι αυτό που μπορεί να συμβαίνει. Πόσοι στην πραγματικότητα σηκώνουν το τηλέφωνο και κάνουν κάτι; Μάλλον η μειοψηφία – ίσως και ένας στους δέκα. Αυτό θα πρέπει να μας κάνει να αναρωτιόμαστε και να μας προβληματίζει.
– Αλλάζει αυτό;
Αλλάζει, αλλά όχι με μεγάλες ταχύτητες. Ορισμένοι έχουν βρει το θάρρος να μιλήσουν. Αυτό είναι ένα βήμα μπροστά, όποτε κι αν το αποφασίσεις. Μπορεί να το κάνω μετά από δέκα χρόνια, γιατί τότε ένιωσα έτοιμη. Γιατί τότε η κοινωνία ήταν έτοιμη ν’ ακούσει, αυτό έχω να πω εγώ. Νομίζω πως πλέον είναι ευθύνη των νεότερων.
– Να βγουν οι νέες γενιές μπροστά, δηλαδή. Να πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους και να φτιάξουν τη μοίρα τους καλύτερη…
Έτσι δεν είναι; Ακούγεται λίγο ονειρικό. Ξέρεις τι σκέφτομαι; Ο τέλειος γονιός μπορεί να είσαι; Δεν μπορεί να είσαι. Τι μπορείς να κάνεις, όμως; Να κάνεις λιγότερα λάθη από αυτά που έκαναν οι γονείς σου. Κι ο επόμενος να κάνει ακόμα λιγότερα. Έτσι θα πηγαίνουμε ένα βήμα μπροστά και κάτι καλύτερο μπορεί να γίνει συνολικά στην κοινωνία. Τρομάζω, όμως, όταν βλέπω να γίνονται σήμερα πράγματα που συνέβαιναν πριν από χρόνια. Με ανατριχιάζει. Φοβάμαι.
– Υπάρχουν πολλά κορίτσια σαν τη Γιάννα, τον ρόλο που υποδύεσαι στο Maestro, που βρίσκονται στη θέση σου και βιώνουν σεξουαλική παρενόχληση που φτάνει μέχρι τον βιασμό;
Βεβαίως και υπάρχουν. Και πιστεύω πως είναι πολλά περισσότερα απ’ όσα νομίζουμε. Δέχτηκα μηνύματα, διάβασα σχόλια. Όταν με το MeToo βγήκαν και μίλησαν τόσοι άνθρωποι, το πίστευε κανείς πως όλοι αυτοί μπορεί να είχαν κακοποιηθεί; Υπάρχει και αρκετός κόσμος που έχει κακοποιηθεί όταν ήταν παιδί. Αυτό δεν μπορώ να το αντιμετωπίσω ακόμα και ως σκέψη. Μια πρόταση που με σόκαρε γράφτηκε σε ένα σχόλιο και έλεγε: «Μόνο όσες το έχουν περάσει μπορούν να καταλάβουν». Αναρωτιέσαι τι μπορεί να αφήνει στον άνθρωπο μια τέτοια στιγμή, την οποία κουβαλάς σε όλη σου τη ζωή και δεν μπορείς ν’ αποβάλεις εντελώς. Βλέπεις πως μικρά πράγματα είναι ικανά να σου ξυπνούν όλο αυτόν τον φόβο. Την αγωνία. Τον τρόμο.
– Σου έχει συμβεί κάτι αντίστοιχο;
Όχι, δεν μου έχει συμβεί.
– Πώς προετοιμάστηκες ως ηθοποιός για τις σκηνές κακοποίησης;
Κάνεις μια ολόκληρη μελέτη για τον ρόλο σου. Εγώ είχα την τύχη να γυρίσω αυτή τη σκηνή με έναν σπουδαίο ηθοποιό. Επομένως τι κάνεις; Συγκεντρώνεσαι. Κουβαλάς όλα αυτά που έχουν γεμίσει τη βαλίτσα σου όλον τον καιρό που δουλεύεις για τον ρόλο και αντιδράς. Δεν μπορώ να πω πως δεν πόνεσα μέσα μου γι’ αυτό που συμβαίνει στο κορίτσι, γιατί αυτό που έκανα εγώ γύρισμα, κάποια το έχει υποστεί στα αλήθεια.
– Παρατηρώ πως στη σειρά, ενώ πρόκειται για μια αρκετά μικρή τοπική κοινωνία, δεν παίζει κανένα ρόλο η εκκλησία, αλλά και δεν βλέπουμε και αντιδράσεις από τον κόσμο στα θέματα που θίγονται. Γιατί συμβαίνει κάτι τέτοιο;
Ψήγματα υπάρχουν και θα υπάρχουν και στη δεύτερη σεζόν. Ενώ δεν βλέπουμε κόσμο να συζητάει αυτό που συμβαίνει στο σπίτι του Χαράλαμπου, νιώθουμε πως όλοι το ξέρουν, αλλά δεν μιλάει και κανείς. Ούτε μεταξύ τους. Αρκεί ένα βλέμμα. Και αυτό είναι πιο πονηρό από το να σου το τρίψει στη μούρη και να δεις δύο γείτονες να το συζητούν. Γιατί το ξέρεις πως το ξέρουν.
– Σε έναν χώρο όπως τον δικό σας, που είναι χώρος τέχνης και έκφρασης, πώς συνάδει να υπάρχουν τόσο μεγάλες και σημαντικές περιπτώσεις σεξουαλικής παρενόχλησης και κακοποίησης; Περιπτώσεις που έχουν φτάσει μέχρι και σε βιασμό.
Γιατί η τέχνη δεν συνδυάζεται απαραίτητα με την ηθική.
– Με ποιο κριτήριο κρίνουμε έναν καλλιτέχνη στη δουλειά του; Γι’ αυτό που προσφέρει στο επάγγελμά του ή γι’ αυτό που είναι ως άνθρωπος;
Για αρχή, επειδή δεν τον ξέρουμε, κοιτάμε τι έχει να μας δώσει στο επάγγελμά του. Θα σου πω κάτι άλλο. Είναι ένας γιατρός που χειρουργεί, ο οποίος είναι ο καλύτερος γιατρός του κόσμου. Πηγαίνεις σε αυτόν και τον εμπιστεύεσαι απόλυτα.
– Προφανώς…
Ίσως αν κάποια στιγμή μάθεις πως αυτός ο γιατρός είναι ένα καθοίκι…
– Αν σε κάνει καλά, δεν θα πας;
Μπορεί να πεις «ας δοκιμάσω έναν άλλον γιατρό». Επομένως στην αρχή κοιτάμε τη δουλειά. Γνωρίζοντας μετά τον άνθρωπο, κοιτάμε και τον άνθρωπο. Νομίζω πως πρέπει να τους κρίνουμε χωριστά. Απλά υπάρχει μια λεπτή γραμμή. Όταν θα μάθεις αν έχει κάνει κάτι.
– Η πολιτική ορθότητα που βλέπουμε να κυριαρχεί στον σημερινό λόγο, που φτάνει και στα επίπεδα επιβολής, σε βρίσκει σύμφωνη; Μήπως δημιουργούμε μια κοινωνία δίχως εντάσεις, πάθη; Μια κοινωνία μέσα σε μία γυάλα;
Έτσι νομίζω. Έχουμε αρχίσει και γινόμαστε κάπως σαν μαριονέτες που πρέπει να τα λέμε σωστά. Διαφωνώ στην ένταση που γίνεται. Τώρα πια, όλος ο κόσμος έχει πάρει τη δύναμη του λόγου μέσω των social. Επομένως ό,τι και να πούμε, όλοι μπορούν να απαντήσουν. Αυτό μας έχει οδηγήσει στην πολιτική ορθότητα. Φοβάσαι να μιλήσεις, γιατί ό,τι και να πεις μπορεί να σου γυρίσει.
– Ας επιστρέψουμε στα τηλεοπτικά. Τι είναι καλύτερο; Σειρά εποχής ή σειρά που αναφέρεται στο σήμερα;
Είναι καλύτερο σειρές που έχουν να σου πουν κάτι. Μια σειρά που θα τη δεις κι όταν την τελειώσεις, θα έχεις κερδίσει κάτι μέσα σου. Είτε αυτή είναι εποχής, είτε σύγχρονη. Μιλάμε πάντα να είναι ωραία η ίδια η δουλειά – όχι το είδος της. Υπάρχουν σειρές εποχής καλές και κακές, υπάρχουν σύγχρονες σειρές καλές και κακές.
– Τι σημαίνει για σένα το Maestro;
Τώρα θα σου μιλήσω με πολλή συγκίνηση. Το μεγαλύτερο κομμάτι που είναι για μένα το Maestro, το πιο ισχυρό, είναι οι άνθρωποι. Συμπεριλαμβανομένου του Χριστόφορου, των ηθοποιών, του κόσμου που είναι πίσω από τις κάμερες και δεν βλέπουμε. Ο Χριστόφορος μας έβαλε σε μια υπέροχη δουλειά. Το Maestro είναι οι άνθρωποι και ό,τι έχει δημιουργηθεί γύρω από τη σειρά. Σου θυμίζει γιατί θέλεις να κάνεις αυτό το επάγγελμα. Έχουμε πάρει πολλή αγάπη, πολλή διασκέδαση. Πολλή παρέα… Ένιωσα το συναίσθημα της πενταήμερης εκδρομής. Ειδικά όταν είμαστε στους Παξούς, είναι μια παρατεταμένη πενταήμερη. Δεν γυρνάς και πολύ εύκολα σε ένα συναίσθημα των 17, 18, που δεν σε νοιάζει τίποτα. Έχουν χτίσει ένα κλίμα το οποίο είναι αριστουργηματικό. Νιώθεις ασφαλής και περνάς καλά σε κάθε διαδικασία που ζεις για να βγει αυτή η σειρά. Αξίζει να το πούμε αυτό και για τον Χριστόφορο Παπακαλιάτη και για τον Στέλιο Κοτιώνη.
- Η φωτογράφιση της Τόνιας Μαράκη έγινε στο Hill Athens (Αποστόλου Παύλου 27). Ευχαριστούμε για τη ζεστή φιλοξενία.
